Το σχολείο μας
Εκπαιδευτικοί
ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Σύμφωνα με εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ που αναφέρεται στη γραπτή αξιολόγηση του μαθήματος της Ιστορίας ορίζονται δύο ομάδες ερωτήσεων. Σε αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να δίνεται στους μαθητές φωτοτυπημένο ιστορικό υλικό προς επεξεργασία. Το υλικό αυτό δεν είναι υποχρεωτικό να προέρχεται αποκλειστικά από το σχολικό τους βιβλίο. Έτσι οι μαθητές της Α΄ τάξης ενίοτε οφείλουν να επεξεργαστούν ένα παράθεμα (ιστορική πηγή), μια εικόνα (όπως προσώπου, αγγείου, αγάλματος) ή ένα χάρτη. Αυτό αρκετές φορές δυσκολεύει τους μικρούς μαθητές που δοκιμάζονται, όσον αφορά την αξιολόγησή τους, για πρώτη φορά σε τέτοιου είδους ερωτήσεις που στοχεύουν στην άσκηση της διερευνητικής διαδικασίας, που πρέπει να αναπτύξουν ως μέθοδο, για την εκτίμηση ενός ιστορικού προσώπου ή τη μελέτη ενός ιστορικού γεγονότος.
Ας δούμε τί συνήθως ζητείται και πώς μπορούν να απαντούν οι μαθητές.
Δίνεται μια πηγή που αφορά ένα ιστορικό γεγονός ή ένα ιστορικό πρόσωπο (όπως: Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία 11.1 που αναφέρεται στο Σόλωνα). Μπορεί να ζητηθεί:
α) Να αναφέρουν το γεγονός ή το πρόσωπο για το οποίο γίνεται λόγος (εδώ καταγράφεται το πρόσωπο: Σόλων, δεν ισχύει πάντοτε αυτό)
β) Να καταγράψουν τις ιστορικές γνώσεις που έχουν αποκομίσει σχετικά (εδώ: με το πρόσωπο) από το σχολικό τους βιβλίο (όπως η Νομοθεσία Σόλωνα ) αλλά και
γ ) Να ανιχνεύσουν και να διατυπώσουν τις πληροφορίες που δεν υπάρχουν στο σχολικό τους εγχειρίδιο δίνοντας έτσι ολοκληρωμένη απάντηση (εδώ: ενέργειες του Σόλωνα για πειθαρχία των πολιτών στους νόμους.)
Άλλοτε σε μια πηγή διατυπώνονται απόψεις (όπως η άποψη του Αριστοτέλη για τον Άρειο Πάγο από: Αθηναίων Πολιτεία XXV, 1-2) ή αντιμετωπίζεται ένα ιστορικό πρόσωπο από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία (όπως ο Μ. Αλέξανδρος ως στρατηγός : Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις Ζ,28). Σε αυτή τη περίπτωση ζητείται συνήθως:
α) Να εντοπίσουν και να καταγράψουν οι μαθητές αυτές τις απόψεις .
β) Να τις σχολιάσουν δίνοντας και μία δική τους προσέγγιση, σύμφωνα με τις ιστορικές τους γνώσεις (Άρειος Πάγος: προπύργιο του συντηρητισμού. Αλέξανδρος φορέας εξελληνισμού των χωρών που κυρίευσε).
Σε μερικές πηγές διατυπώνεται μια αξιολογική κρίση για ένα πρόσωπο (Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 3) ή γεγονός και αναφέρονται κάποια αίτια του (Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία 22.1-3). Τότε ζητείται από τους μαθητές να διατυπώσουν
α) Την αξιολογική αυτή κρίση ή τα αίτια που αναφέρονται.
β) Να προσθέσουν τη δική τους εκτίμηση (συμφωνώντας ή διαφωνώντας) για το πρόσωπο ή το γεγονός με επιχειρήματα ή να διατυπώσουν επιπλέον αίτια που γνωρίζουν.
Ακόμη σε μια πηγή μπορεί να περιγράφεται μια ιστορική απόφαση ή ένα μέτρο που ελήφθη (ή πρέπει να ληφθεί) (Ξενοφών, Πόροι , ΙΙ , 1: σχετικά με τους μετοίκους). Τότε ζητείται:
α) Να καταγραφεί (η απόφαση /το μέτρο).
β) Να διατυπωθούν οι συγκεκριμένες ιστορικές συγκυρίες ( τα κίνητρα ) κάτω από τις οποίες εφαρμόστηκε ή ελήφθη η απόφαση.
γ ) Να γραφούν οι συνέπειες της απόφασης/του μέτρου.
Ενίοτε δίνεται στους μαθητές εικονογραφικό υλικό ( όπως θα μπορούσε να ήταν ένας μελανόμορφος αθηναϊκός αμφορέας ) από συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Τότε μπορεί να ζητηθεί:
α ) Η ένταξή του απεικονιζομένου στην εποχή που ανήκει.
β) Να περιγραφεί.
γ) Να αναφερθούν και άλλα χαρακτηριστικά που χαρακτηρίζουν τέτοιου είδους αντικείμενα.
δ) Να κατονομαστούν και άλλα παρόμοια αντικείμενα / έργα τέχνης από την ίδια περίοδο.
ε) Σε δυσκολότερες , ίσως , για τους μαθητές ερωτήσεις δύναται να ζητηθεί η σύγκριση του εικονιζομένου με ομοειδή του άλλης ιστορικής περιόδου.
Ακόμη μπορεί να δοθεί στους μαθητές ένας ιστορικός χάρτης και να ζητηθεί :
Α ) Να καταγραφεί ποιο γεγονός και πώς αποτυπώνεται στο χάρτη ( τί βλέπει ο μαθητής; )
Β) Να ζητηθούν τα αίτια, οι συνέπειες του γεγονότος.
Σε γενικές γραμμές για να απαντήσουν οι μαθητές στα παραπάνω θα πρέπει
Α) Να έχουν εξασκηθεί σε όλα τα παραπάνω μέσα στην τάξη με τη βοήθεια του καθηγητή τους.
Β) Να έχουν λύσει όλες τους τις απορίες μέσα στην τάξη για όλα όσα έχουν διδαχθεί.
Γ) Να έχουν πολύ καλά διαβάσει την ύλη που έχει οριστεί ως εξεταστέα ύλη.
Τότε αφού διαβάσουν πολύ καλά την πηγή ή παρατηρώντας το εικονογραφικό υλικό που θα τους δοθεί :
α) Θα πρέπει να επικεντρωθούν στα ζητούμενα.
β) Να κάνουν τις απαραίτητες σημειώσεις ? υπογραμμίσεις στη φωτοτυπία τους.
δ) Να ανασύρουν από τη μνήμη τους ό,τι σχετικό έχουν διαβάσει.
ε) Τέλος να απαντήσουν εύστοχα συνθέτοντας τις γνώσεις τους με τα δεδομένα και ζητούμενα των ερωτήσεων, δημιουργώντας παραγράφους, όπως ακριβώς έχουν μάθει να κάνουν και σε άλλα μαθήματα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Όλα τα παραπάνω ζητούμενα που αναφέρονται στα παραθέματα ισχύουν κατά περίπτωση και έτσι κατά την κρίση του διδάσκοντα μπορούν να αναπροσαρμοστούν.
ΧΑΤΖΕΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑ